Wojciech Zaborowski dekadę temu pisał: "nastroje egalitarne należy uznać za uporczywie trwały element świadomości społeczeństwa polskiego". Czy tak jest w istocie? By odpowiedzieć na to pytanie postanowiłem podejść do zagadnienia dwojako: z  jednej strony poprzez dokonanie przeglądu badań nad postawami względem nierówności, które były prowadzone w Polsce od roku 1956 do pierwszych lat transformacji ustrojowej, z drugiej zaś - analizując dane sondażowe (PGSS) z lat 1992-2002. W ten sposób staram się poddać dysekcji orientacje egalitarne, będące - jak się wydaje - istotnym komponentem mentalności społeczeństwa polskiego w procesie transformacji.
Rezultaty przeprowadzonych analiz odnoszę m.in. do klasycznych już ustaleń Waltera G. Runcimana, którego badania dowodziły, iż bezpośrednim determinantem egalitaryzmu jest relatywna deprywacja. W świetle tego i innych wniosków spróbuję zająć stanowisko w sprawie szerszego zagadnienia, jakim jest legitymizacja systemu społeczno-politycznego.