Wersja polska nglish version
Logo Studia Socjologiczne
Logo PAN Logo UW

Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245)

Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245)
Spis treści/Contents
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Arkadiusz Karwacki, Katarzyna Suwada: Kulturowa presja i instytucjonalne warunki jako determinanty feminizacji nieaktywności zarobkowej we współczesnej Polsce, s. 5–32 (DOI: 10.24425/sts.2022.141421)

Celem artykułu jest prezentacja zjawiska feminizacji nieaktywności zarobkowej, rozumianego jako zbiór procesów utrudniających kobietom w wieku aktywności zawodowej podejmowanie i utrzymywanie pracy zarobkowej. Autorzy odpowiadają na pytanie, czym charakteryzuje się zjawisko nieaktywności zarobkowej kobiet i na jakie problemy (kulturowe, funkcjonalne, instytucjonalne) napotykają kobiety w podejmowaniu lub utrzymywaniu pracy zarobkowej. Autorzy egzemplifikują fakt, że feminizacja nieaktywności zarobkowej wynika z genderowych norm opiekuńczych oraz słabości państwa jako dostarczyciela dóbr i usług (także strażnika stanowionych norm). Tekst uwzględnia definicję kluczowego zjawiska, prezentację istotnych treści literatury przedmiotu i zarys kontekstów ważnych dla odczytywania aktywności kobiet na rynku pracy, informacje o zrealizowanych projektach, które dostarczyły podstawy empirycznej dla podjętych analiz oraz omówienie tego materiału wraz z konkluzjami uwzględniającymi zbiór cech feminizacji nieaktywności zarobkowej. 

Słowa kluczowe: transformacja; feminizacja nieaktywności zarobkowej; kulturowy skrypt ról płciowych; słabe państwo; metoda pamiętnikarska
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Justyna Straczuk: Kwestia smaku. O klasowym wymiarze upodobań kulinarnych, alternatywnych systemach wartości i legitymizacji nierówności społecznych, s. 33–57 (DOI: 10.24425/sts.2022.141422)

Socjologiczne rozumienie smaku naznaczone jest silnie teorią Pierre’a Bourdieu, który uczynił go jednym z podstawowych obszarów kulturowej analizy zróżnicowania klasowego. Hierarchiczna opozycja smaku z konieczności i smaku z luksusu jest stałym punktem odniesienia w badaniach gustów kulinarnych. Artykuł jest próbą rehabilitacji znaczeń wiązanych ze smakiem z konieczności postrzeganym w relacji do smaku z luksusu jako brak tego, co charakteryzuje klasy uprzywilejowane, a więc tego, co prawomocne. Analizując wypowiedzi przedstawicieli klas zdominowanych na temat ich upodobań i praktyk kulinarnych staram się pokazać, że smak z konieczności rządzi się własną logiką i systemem wartości, które przez swoją nieprawomocność pozostają niedowartościowane. Hierarchię znaczeń wiązaną ze smakiem umacniają często badacze, traktując habitusowe dyspozycje jako stałe właściwości podmiotów i epifenomeny klasowych hierarchii. Odwołując się do teorii praktyk, próbuję również pokazać, że w zależności od ekspozycji na określone doświadczenia i charakter praktyk, których smak jest częścią, można kształtować upodobania niezależnie od habitusowych dyspozycji. 

Słowa kluczowe: dystynkcja; socjologia jedzenia; smak kulinarny
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Katarzyna Growiec, Jakub Growiec, Bogumił Kamiński: It Matters Whom You Know: Mapping the Links Between Social Capital, Trust and Willingness to Cooperate, s. 59–83 (DOI: 10.24425/sts.2022.141423)

Trust and willingness to cooperate depend on the structure of one’s social network and the resources one can access through it. In this study, based on a survey dataset of a representative sample of the Polish population (n = 1000) we create an empirical ‘map’ of four distinct dimensions of social capital: degree (number of social ties), centrality in the social network, bridging social capital (ties with dissimilar others), and bonding social capital (ties with similar others, primarily with kin). We investigate the links between social capital and its key correlates: generalized and particularized trust and willingness to cooperate. We find that centrality (or occupying the position of a network bridge) is positively related to trust, whereas for bonding social capital this relation is negative. We find also a puzzling effect of cooperation without trust in the case of individuals with high bridging social capital resources (ties with dissimilar others).

Słowa kluczowe: social capital; social network structure; social trust; willingness to cooperate
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Monika Frąckowiak-Sochańska: Emocjonalna praca graniczna jako kategoria użyteczna w badaniach relacji pomiędzy pracą zawodową a życiem prywatnym w czasie pandemii COVID-19, s. 85–112 (DOI: 10.24425/sts.2022.141424)

Pandemia COVID-19 skomplikowała relacje pomiędzy pracą zawodową a życiem prywatnym. W tym kontekście podjęty został problem badawczy sprowadzający się do zrozumienia dynamiki emocji osób łączących obie sfery życia (zwłaszcza pracujących zawodowo rodziców) oraz zrekonstruowania wzorów ich pracy emocjonalnej. Wychodząc od teorii obszarów granicznych (life-work border theory i boundary theory) autorka proponuje nową kategorię teoretyczną: emocjonalną pracę graniczną oraz związaną z nią perspektywę analizy obszarów przenikania się domeny zawodowej i prywatnej. Podstawą empiryczną artykułu są badania jakościowe (wywiady pogłębione) z kobietami i mężczyznami znajdującymi się w zróżnicowanej sytuacji rodzinnej i pracującymi w małych firmach rodzinnych, korporacjach i organizacjach pozarządowych działających w trybie projektowym. Wnioski z badań dotyczą napięć między sferą zawodową a prywatną oraz wewnątrz każdej z nich, szczególnie wyraźnych w czasie pandemii, lecz stanowiących konsekwencję uniwersalnych mechanizmów społeczno-kulturowych.

Słowa kluczowe: praca emocjonalna; pandemia COVID-19; praca graniczna; teoria obszarów granicznych; relacje praca – życie
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Andrzej Meler: Parlamentarne ćwierkanie o pandemii. Analiza sentymentu tweetów parlamentarzystów publikowanych podczas pierwszych 12 miesięcy pandemii koronawirusa w Polsce, s. 113–136 (DOI: 10.24425/sts.2022.141425)

W czasie pandemii koronawirusa istotnym zagadnieniem stało się zarządzanie kryzysem, a w nim – zarządzanie społecznymi emocjami. Przedstawiona w artykule analiza sentymentu oparta na słowniku NAWL dotyczy postów polskich parlamentarzystów zamieszczanych na Twitterze podczas pierwszych 12 miesięcy pandemii. Pozwala ona określić w sposób ilościowy zakres uwagi poświęcony pandemii w tym medium społecznościowym w relacji do innych tematów. Umożliwia także zidentyfikowanie istotnych różnic pomiędzy sentymentem postów publikowanych przez parlamentarzystów obozu rządzącego i opozycji, postów na temat pandemii i na inne tematy.

Słowa kluczowe: komunikacja polityczna; COVID-19; Twitter; analiza sentymentu; populizm
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Paweł Matuszewski: „Śmieci na wejściu, śmieci na wyjściu”. Wpływ jakości koderów na działanie sieci neuronowej klasyfikującej wypowiedzi w mediach społecznościowych, s. 137–164 (DOI: 10.24425/sts.2022.141426)

Jedna z głównych decyzji przy ręcznym kodowaniu danych tekstowych dotyczy tego, czy kodowanie ma być weryfikowane. W przypadku modeli nadzorowanych prowadzi to do istotnego dylematu: czy lepszym rozwiązaniem jest dostarczenie modelowi dużej liczby przypadków, na których będzie się uczyć kosztem weryfikacji poprawności danych, czy też zakodowanie każdego przypadku n-razy, co pozwoli porównać kody i sprawdzić ich poprawność, ale jednocześnie n-krotnie zmniejszy zbiór danych treningowych. Taka decyzja może zaważyć nie tylko na ostatecznych wynikach klasyfikatora. Z punktu widzenia badaczy jest istotna również dlatego, że – realistycznie zakładając, że badania mają ograniczone źródło finansowania – nie można jej cofnąć. Wykorzystując 100 tys. unikatowych i ręcznie zakodowanych tweetów przeprowadzono symulacje wyników klasyfikatora w zależności od kontrolowanego odsetka błędnie zakodowanych dokumentów. Na podstawie danych przedstawiono rekomendacje.

Słowa kluczowe: sieci neuronowe; klasyfikacja danych tekstowych; modele nadzorowane; opinion mining; jakość koderów
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Piotr Jabkowski, Aneta Piekut: Struktura gospodarstwa domowego a skłonność respondentów do uchylania się od odpowiedzi na pytanie o całkowity dochód netto w Europejskim Sondażu Społecznym, 2008–2018, s. 165–189 (DOI: 10.24425/sts.2022.141427)

Poza brakami danych, wynikającymi z niechęci ludzi do udziału w badaniu lub ich niedostępnością w trakcie badań terenowych, istotnym składnikiem całkowitego błędu pomiaru sondaży są braki danych będące efektem unikania przez respondentów odpowiedzi na niektóre pytania kwestionariuszowe. Wykorzystując dane Europejskiego Sondażu Społecznego z lat 2008–2018, analizujemy braki odpowiedzi na pytanie o całkowity dochód netto gospodarstwa domowego. Głównym celem było sprawdzenie, czy złożoność struktury gospodarstwa domowego skłania respondentów do uchylania się od odpowiedzi na pytanie o dochód. Modelując prawdopodobieństwa unikania odpowiedzi wykorzystaliśmy wielopoziomowe modele regresyjne przyjmując, iż na skłonność jednostek do nieodpowiadania wpływ ma również kontekst krajowy. W artykule pokazaliśmy, że większą skłonnością do nieodpowiadania charakteryzują się osoby zamieszkujące bardziej liczne gospodarstwa domowe, posiadające dochody z mniej stabilnych źródeł oraz o bardziej złożonej strukturze rodzinnej.

Słowa kluczowe: Europejski Sondaż Społeczny; unikanie odpowiedzi; błąd nielosowy; pomiar dochodu
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
Paweł Stępień, Michał Pierzgalski: Wybory niekonkurencyjne – dowody z elekcji lokalnych w Polsce, s. 191–218 (DOI: 10.24425/sts.2022.141428)

Wybory niekonkurencyjne, czyli elekcje, w których liczba kandydatów jest mniejsza lub równa liczbie mandatów do obsadzenia w okręgu, niekorzystnie oddziałują na jakość procesu demokratycznej selekcji rządzących. Szczególnie w przypadku najmniejszych wspólnot politycznych (tj. gmin samorządowych) brak politycznej konkurencji może rodzić negatywne konsekwencje. W artykule badamy czynniki sprzyjające zjawisku wyborów niekonkurencyjnych. W analizie stosujemy proste modele regresyjne – model regresji liniowej oraz regresję logistyczną, a także metody graficzne takie jak wykresy pudełkowe; używamy danych uzyskanych z PKW/KBW oraz z Banku Danych Lokalnych GUS. Wyniki naszych badań pokazują, że większej częstości wyborów niekonkurencyjnych radnych sprzyja stosowanie JOW w małych gminach, wiejski charakter okręgów wyborczych oraz niski poziom rywalizacji w wyborach egzekutyw lokalnych, w szczególności zaś niekonkurencyjne elekcje egzekutywy.

Słowa kluczowe: wybory niekonkurencyjne; uncontested seats; wybory lokalne; samorząd terytorialny
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf
***
Monika Berdys: Kognitariusz polski w Ameryce, s. 219–225 (DOI: 10.24425/sts.2022.141429
Pobierz Studia Socjologiczne nr 2/2022 (245) w pdf

Numer bieżący

Studia Socjologiczne nr 1/2023 (248)